Centrum Hejdara Alijewa w Baku to projekt autorstwa Zaha Hadid Architects. Jest ono narodowym symbolem Azerbejdżanu i pełni funkcję głównego obiektu kulturalnego w tym kraju. W Centrum można obcować z tradycyjną i współczesną kulturą azerską. Londyńskie Muzeum Designu przyznało Centrum Hejdara Alijewa nagrodę Projekt Roku 2014, po raz pierwszy w swojej historii wyróżniając realizację architektoniczną.

Ten lekki wizualnie budynek odcina się na tle ciężkich i monumentalnych w formie budowli ery sowieckiej, typowych dla pejzażu tego miasta. Wyjątkowy, futurystyczny z wyglądu obiekt jest katalizatorem odnowy i wizytówką regionu. Symbolizuje on wrażliwego ducha azerskiej kultury oraz optymizm narodu, który odważnie patrzy w przyszłość i pragnie odciąć się od szarego dziedzictwa sowieckiego modernizmu.

„Projekt ten jest efektem poszukiwań, badań topografii terenu oraz funkcji, jakie spełnia Centrum Hejdara Alijewa. Po uwzględnieniu wszystkich uwarunkowań, osadziliśmy projekt w kontekście, którym jest rozwijanie kulturowych możliwości regionu” – podkreśla architekt z pracowni Zaha Hadid Architects.

Harmonijne dopasowanie

Owalna bryła Centrum Hejdara Alijewa w harmonijny sposób łączy się z wnętrzem budowli, tworząc także ciągłą relację z pobliskim placem. Położony na poziomie ulicy plac jest dostępny ze wszystkich stron i stanowi część tkanki miejskiej Baku. Misterne kształty, pofałdowania, rozwidlenia, załamania i odchylenia zmieniają powierzchnię placu w architektoniczny krajobraz, który pełni szereg funkcji: wita gości i kieruje ich przez kolejne poziomy do środka obiektu. Dzięki takiemu rozwiązaniu zaciera się konwencjonalny podział na obiekt architektury i miejski krajobraz, mury zewnętrzne i miejski plac, pierwszy i drugi plan, wnętrze i elewację.

Sztuka misternego rzemiosła

Prawdziwą perłą Centrum jest wspaniała sala koncertowa mieszcząca tysiąc osób, w której wykorzystano elementy z białego dębu amerykańskiego.

Projekt sali koncertowej najlepiej oddaje podejście przyjęte przez pracownię Zaha Hadid Architects – jest to prawdziwy formalizm. Przestrzeń wypełniają owalne 

formy z białego dębu amerykańskiego. Przyglądając się wnętrzu sali można odnieść wrażenie, że faluje.

Realizacja projektu wymagała dużego nakładu pracy ręcznej. Szkielet wnętrza sali wykonano z poziomych i pionowych elementów z płyty MDF. Wszystkie moduły dokładnie przycięto, aby po ich złożeniu uzyskać kształt, który dokładnie odpowiadał powierzchni zaprojektowanej przez studio Zaha Hadid Architects. Następnie powierzchnię pokryto czterema warstwami listew z białego dębu amerykańskiego o wymiarach 10 x 10 mm, które kolejno klejono, zbijano gwoździami, obrabiano i dopasowywano, aby odpowiadały precyzyjnie zaprojektowanym kształtom makiety.

Do wykończenia sali koncertowej wykorzystano łącznie 230 metrów sześciennych białego dębu amerykańskiego. Melih Gün, właściciel specjalistycznej firmy İkoor, która odpowiadała za prace budowlane w sali, przyznaje, że głównym powodem, użycia akurat tego gatunku drewna był fakt, że wykazuje ono dobre parametry w warunkach zmiennej temperatury i wilgotności. Bardzo ważna była też jednolita faktura, odpowiedni kolor i doskonałe właściwości akustyczne białego dębu amerykańskiego.

Akustyczne wyzwanie

Największym wyzwaniem dla zespołu projektowego była właściwa akustyka w obiekcie.

Zgodnie z założeniami projektu, Centrum miało zawierać przestrzeń konferencyjną o małym pogłosie, w której wyraźnie brzmiałoby każde słowo oraz salę koncertową, w której panowałaby wzmocniona akustyka.

Ze względu na wymagania związane z akustyką, wewnętrzne powierzchnie obiektu mają formę obudowanych powłok wykonanych z wielowarstwowego materiału dźwiękoszczelnego. Wraz ze stalowymi linami podwieszenia zapewniają one właściwą izolację akustyczną. W sali koncertowej miały odbywać się przedstawienia operowe i baletowe, a każde z tych widowisk wymaga innej konfiguracji miejsca dla orkiestry. Architekci podjęli decyzję, aby w pustej przestrzeni dachu, przylegającej do proscenium, zbudować oddzielone pomieszczenie z powierzchniami odbijającymi dźwięk. Dodatkowo wzmacniają one efekt akustyczny. Konstrukcja klap, które otwierają się w kierunku tej przestrzeni została poprawiona dzięki symulacjom z użyciem ponad 8750 powierzchni z makiety stworzonej przez Zaha Hadid Architects. Za akustykę Centrum odpowiadała firma Ikoor we współpracowały z dr Mehmetem Çalışkanem z pracowni Mezzo Stüdyo Acoustic Consulting.

Zaha Hadid Architects

Zaha Hadid, założycielka Zaha Hadid Architects, jest laureatką Nagrody Pritzkera z 2004 roku, uważanej za architektonicznego Nobla. Słynne realizacje i praca akademicka przyniosły jej międzynarodową sławę. Każdy z jej dynamicznych i pionierskich projektów bazuje na ponad trzydziestoletnim doświadczeniu, poszukiwaniach i badaniach z zakresu urbanistyki, architektury i designu, które wzajemnie się przenikają. www.zaha-hadid.com

AHEC

Od ponad 20 lat Stowarzyszenie Handlowe Amerykańskiego Przemysłu Drewna Liściastego (AHEC) zajmuje się promocją amerykańskiego drewna liściastego w Europie i z powodzeniem buduje unikalną i kreatywną markę wszystkich jego gatunków. Wspierając tak nowatorskie projekty jak „The Invisible Store of Happiness” przedstawiony na tegorocznym Clerkenwell Design Week, czy też „The Wish List” zaprezentowany na Festiwalu Designu w Londynie w 2014 r., AHEC zwraca uwagę na wszechstronne zastosowanie amerykańskiego drewna liściastego i przedstawia ciekawe źródła inspiracji. www.americanhardwood.org